Dedektiflik Hizmeti Yasal mıdır?
Dedektiflik Hizmeti Yasal mıdır?
Modern devletlerde ihtisas gerektiren ve çalışma alanı insan bedeni veya hayatı olan mesleklerde belli bir eğitimi almak ve bu konuda lisans sahibi olmak zorunlu tutulmuştur. Bu anlamda ülkemizde de durum aynıdır. Yani doktor, eczacı, muhasebeci, psikolog gibi doğrudan insanlarla çalışma gerektiren işler için sadece o alanda eğitim veren bir fakülteyi bitirmek ve ilgili meslek kuruluşunca onaylı bir lisans sahibi olmak gerekir.
Diğer yandan Dünya’nın yeni bir döneme girdiği dikkate alındığında, tüm devletler kamu hizmetlerinde ve bunların giderlerinde özelleştirme işle tasarruf sağlamaya çalışmaktadır. Artan Dünya nüfusu ve kaynakların hızla tükenmesi, tüm devletleri bu tür tedbirler almaya ve kamu hizmetlerinde küçülmeye mecbur bırakmıştır.
Özel dedektiflik hizmetleri her ne kadar birkaç yüzyıldır Dünya’nın farklı ülkelerinde yasal şekilde veriliyor olsa da, bu konu ülkemiz için çok yeni bir kavramdır. 1994 yılında 3963 sayılı Özel Dedektiflik Kanunu hazırlanarak T.B.M.M. tarafından kabul edilmiş ancak dönemin Cumhurbaşkanı tarafından bir daha görüşülmek üzere Meclise geri gönderilmiştir. O tarihten bu yana sık sık gündeme geliyor olsa da, bu kanuna son şekli verilip yürürlüğe girmesi mümkün olmamıştır. 3963 sayılı Özel Dedektiflik Kanunu’nun özelliği meclis tarafından kabul edilmesi sebebiyle “kadük” olmamış olmasıdır. Meclis Genel Kurulu tarafından kabul edilen bir kanun yürürlüğe girmese bile geçersiz kabul edilmeyecektir.
Bugün için ülkemizde özel dedektiflik hizmetleri için yürürlükte bir kanun olmasa da, ı 3963 sayılı Özel Dedektiflik Kanunu dedektiflik faaliyetlerinde esas alınmaya devam etmektedir.
3963 sayılı Özel Dedektiflik Kanunu ile düzenlenen hükümlerden bir kısmı aşağıda yer almaktadır;
3963 sayılı Özel Dedektiflik Kanunun “Amaç” başlıklı 1.maddesinde “özel dedektifler ile araştırma görevlilerinin çalışma alanları ile yetki ve sorumluluklarını, nitelikleri, mesleğe kabul ve meslekten çıkarılma esas ve usullerinin” düzenlenmesinin bu yasanın amacı olduğu belirtilmiştir.
Yasanın “Silah Taşıma Ve Kullanma Yetkisi” başlıklı 16.maddesinde de “Özel dedektifler bu kanunla verilmiş görevlerini yaparlarken silah taşıma yetkisine haizdir. Özel araştırma görevlisi kendilerine özel silah kullanma belgeleri ile verilen demirbaşa kayıtlı silahlarını korudukları bina, tesis ve kuruluşlarda taşıyabilirler.”
Yasanın Özel dedektif ve özel araştırma görevlilerinin görev ve çalışma alanları başlıklı 19.maddesinde “özel dedektifler ve istihdam ettikleri özel araştırma görevlileri müşterilerinin vaki talepleri üzerine aşağıda ki görevleri yapanlar.”
a-Aile fertlerinin, aile birliğine zarar veren davranışlarının, kötü alışkanlıklara meyilli olup olmadıklarının incelenmesi,
b-Kaybolmuş yada adresi bilinmeyen kişilerin bulunması, adreslerinin tespit edilmesi,
c-Kaybolmuş yada çalınmış malların bulunması,
d-Korunması istenen kişi yada kuruluş, bina, her türlü tesis yada malın korunmasının sağlanması,
e-Özel güvenlik teşkilatı kanunu kapsamında bulunan kurum, kuruluş ve tesislerin güvenliklerinin sağlanması,
f-Ticari bir firma, fabrika, imalathane yada her türlü iş yerinde çalışan her kademedeki personelin, dürüstlük ve güvenilirliklerinin, iş verene karşı tutum ve davranışlarının, iş veren aleyhine diğer firma ve kuruluşlarla işbirliği yapıp yapmadıklarının tespit edilmesi,
g-Özelikle halka açık bulunan her türlü şirket, büyük mağaza, acente, süpermarket ve işyerlerinde çalışanlar ile bu yerlere girip çıkan kişilerin mal kaçırılmalarının, mevcut taşınmaz mal ve makinelere zarar vermelerinin kollanması ve önlenmesi,
h-İcra iflas dairelerinde, aleyhinde takip yapılan borçluların menkul ve gayri menkul malları ile üçüncü şahıslarda ki hak ve alacaklarının neden ibaret olduğunun araştırılıp tespit edilmesi,” hususları düzenlenmiştir.
Yasanın “Umuma Açık Yerlerde Araştırma Ve İnceleme Yetkisi” başlıklı 20.maddesinde, “Özel dedektifler ve istihdam ettikleri özel araştırma görevlileri, umuma açık yer olarak nitelendirilen bilumum yerlere, bu yerlerin açık bulundukları saatler dahilinde bu işyerlerine gelen üçüncü şahıslar ile ilgili olarak bilgi toplamak üzere girmeye, bu yerlerde her ne nam altında olursa olsun hizmet gören kişiler ile, bu yerlerin yetkili yönetici durumunda olan şahıs ve işyeri sahiplerinin bilgilerine başvurmaya yetkilidir.”
“Özel dedektif ve istihdam ettikleri özel araştırma görevlileri, bu görevleri yerine getirirken; kişilerin onurlarını ve kişisel haklarını zedeleyici, özel hayatlarını ihlal edici davranışlarda bulunamazlar ve özel hayata ilişkin bilgileri başka amaçlarla kullanamazlar.” Hükmü getirilmiştir.
Yasanın 21.maddesinde “Bilgileri Açıklama Yasağı Ve Doğru Bilgi Verme İlkesi” ile ilgili hususlar, 22.madde de özel dedektif ve araştırma görevlileri ile ilgili “Görevi Kötüye Kullanma Ve İhmal Suçu” ile ilgili düzenleme getirildiği, yasanın 23.maddesinde “Zabıtanın Görevini Aksatmama İlkesi” ile ilgili hususların düzenlendiği anlaşılmaktadır.
Bu hükümlerden de anlaşılacağı üzere özel dedektifler ve çalışma alanları ile ilgili olarak uyulması gereken kurallar kesin bir çerçeve ile 3963 sayılı Özel Dedektiflik Kanununda yer almıştır. Firmamız bu kanun hükümlerine uygun şekilde faaliyet göstererek hizmet veren özel dedektiflik şirketlerinden biri olarak vergi mükellefi ve yasal bir şirkettir.
